PROXECTO NATURÉZATE 2023/24: O ASOREY REMATA O CURSO NAS ILLAS ATLÁNTICAS

 

Por segundo ano consecutivo o alumnado de secundaria do IES Francisco Asorey rematará este curso escolar 2023-24 nunha xornada lúdica visitando os diferentes arquipélagos que forman o Parque Nacional das Illas Atlánticas. Desde a nosa participación no Plan Proxecta, dentro da modalidade Naturézate, propuxemos esta posibilidade o pasado curso e tras o éxito acadado, repetiremos experiencia este novo mes de xuño, así o próximo dia 21, o alumnado de 1º de ESO realizará unha xornada completa nas Illas Cíes, o de 2º de ESO viaxará a Illa de Ons e os alumnos/as de 3º ESO visitarán a Illa de Sálvora. Para rematar a xornada, o alumnado de 4º de ESO realizará unha xornada lúdico-deportiva no Espazo Natural Protexido Ons-O Grove.

Consideramos que este tipo de actividade ten unha dobre finalidade, por unha banda a lúdica pero ademais búscase a promoción e divulgación entre o alumnado do centro das vantaxes dos espazos naturais protexidos como parte esencial para gozar dunha vida sa nun entorno natural.

A maioría do profesorado acompañante nesta visita ás Illas Atlánticas está igualmente implicado no proxecto Naturézate 2023-24, razón pola cal se sumou.

PROXECTO RÍOS 2023/24 (FÍSICA E QUÍMICA): COMO SON AS AUGAS DO UMIA?

Cando digo como son, refírome ó término a dureza da auga . A dureza da auga mide en mg/l de carbonato calcico (Ca CO₃) así poderemos diferenciar as augas como blandas, lixeiramente duras, moderamente duras, e moi duras.

• Augas brandas→ concentracións de 50 mg/l.
• Augas lixeiramente duras→concentracións entre 50-100 mg/l.
• Augas moderamente duras→concentracións entre 100-200 mg/l.
• Augas moi duras→ concentracións de máis de 200 mg/l.

Para saber a dureza da auga do Umia imos a comparar a espuma que un vaso de precipitados con auga do río Umia cunha cantidade de deterxente de lavalouza coa espuma que produce un vaso de precipitados con auga destilada e a mesma cantidade de deterxente.

A escuma que produce a auga destilada con deterxente é abundante. Esta é a nosa referencia de auga branda.

Auga destilada

Auga do río Umia

Se o vaso de precipitados con augas do Umia e deterxente produce a mesma cantidade de escuma teremos a primeira evidencia de que a auga do río Umia é un auga branda.

A escuma que se forma é similar en ambos casos, polo que podemos deducir que a auga do río Umia é branda.

PROXECTO NATURÉZATE 2023/24 (TECNOLOXÍA): MEDICIÓN DE PARÁMETROS NUN HOTEL DE INSECTOS

Trátase dun dispositivo cuxa finalidade é facer unha medición dos parámetros ambientais para un hotel de insectos. Consta dunha placa de control Arduino alimentada mediante unha batería de 12V, un sensor de temperatura e humidade, un módulo para conectar unha tarxeta micro-SD e un reloxo con pila propia que levará a conta do paso do tempo.

Este dispositivo mide, concretamente, a temperatura e humidade relativa, e irá rexistrándoas xunto coa data e hora da medición nun ficheiro CSV (que non é máis ca unha táboa de datos) almacenado nunha tarxeta micro-SD. Dispón dunha parella de díodos LED (vermello e verde) que dan información en tempo real sobre o estado e funcionamento.

Este proxecto foi levado a cabo por alumnos de 2º ESO, que se encargaron de montalo, e por alumnos de 4º ESO, que se encargaron de programalo.

PROXECTO NATURÉZATE 2023/24 (LINGUA GALEGA): O LÉXICO DA PAISAXE

 

Dende os contidos e currículo da materia de Lingua Galega e Literatura en 2ºESO achegámonos ás propostas do Plan Proxecta con “Naturézate” a través do léxico. Un dos obxectivos buscados dende o proxecto do noso centro era espertar o interese polo medio que rodea o noso día a día no alumnado. E sorprendémonos (profesora e alumnado) descubrindo  cousas que xa sabiamos e outras que non coñeciamos, pero queriamos aprender.

O nivel co que se traballou foi 2º da ESO. No currículo de todo o curso está prevista a análise e ampliación de léxico de diferente tipo, polo que a revisión da nosa contorna encaixaba á perfección. O meu obxectivo era que exemplificaran o vocabulario relacionado coa paisaxe, coa ría e ríos, co mar, coa costa, co val e montes,… co seu arredor, co seu día a día e que logo lles preguntaran ese novo léxico a outros compañeiros e compañeiras.  Moitas palabriñas eran sabidas por todas e todos (río, beira, marea, camiño, seca…) e outras moitas (cuestión que demostra unha vez máis a perda de mocidade galego-falante) estudáronas véndoas cos seus propios ollos (con, outeiro, carreiro, punta, laxe…).

Comezamos por analizar algún vocabulario e amplialo a través de materiais dados ou vistos na clase, e tamén fomos vendo imaxes de exemplos próximos (Cambados, Ribadumia), incorporando vocabulario relacionado coa paisaxe, que lle ía dando nome máis técnico ó que vemos cada día. Logo fomos visitar algún lugar importante da paisaxe de Cambados e que tamén está preto do centro. Foi así como exemplificamos moitas das palabras que recolleramos nos glosarios e que case cada día viamos (viveiros, laxe, areal, ribeira…).

Tendo xa seleccionado e visto o vocabulario, rematamos o proxecto preparando xogos e pasatempos cos que recordar e autoavaliar o aprendido. En grupos de 3 ou 4 mozas e mozos deseñaron e realizaron á man enredos que despois fomos distribuíndo e adiviñando co xogo.

E foi desta maneira como revisamos e ampliamos os nomes das cousas máis próximas, que nos rodean e nos dan vida.

PROXECTO RÍOS 2023/24 (MÚSICA): A MÚSICA DA NATUREZA

No departamento de Música, dentro do marco do Plan Proxecta e centrando este traballo no entorno do Río Pequeno, o eixo de traballo foi a construción de pequenos instrumentos cos que facer música.

Inicialmente realizouse unha recollida de materiais polas marxes do río Pequeno e no seu entorno, na parroquia de Oubiña. Os materiais recollidos polo alumnado participante foron abelás, landras, cocas de carballo, noces e canas.

Nunha segunda sesión, realizada no centro, fíxose unha selección de todo o recollido. O alumnado foi organizando todo por tipos e tamaños, desbotando aqueles elementos que non reunían unhas mínimas condicións para o previsto.

A terceira e última sesión dedicouse á fabricación de instrumentos. Os traballos que se foron desenvolvendo cos distintos elementos foron lixar, baleirar, furar e cortar. Para esta sesión contamos coa colaboración de dous artesá da asociación cultural Xironsa, Isa e Nacho.

Unha vez rematado os distintos instrumentos, todos eles de vento, o alumnado participante foi quen de facer soar o instrumento que el/a mesmo/a acabara de realizar. Coas indicacións do profesorado de música e dos artesáns conseguiron facer diferentes notas musicais e diferentes sons, segundo cada instrumento.

O alumnado participante neste proxecto dende a área de Música, puido comprobar a riqueza de materiais que rodea as marxes dos ríos galegos en xeral, e a do río Pequeno en particular. Froitos que nun principio pasan desapercibidos ou adoitamos velos como refugallo que só serve de lixo ou abono, poden ser usados como materiais cos que construír instrumentos musicais ou xoguetes, tal e como fixeron pasadas xeracións, que moitas veces era a única forma de xogo que tiñan.

Así mesmo, recalcouse a necesidade de reflexionar antes de “mercar” pequenos xoguetes cos que facer música e se non resulta máis viable e pracenteiro realizalos un mesmo, ao tempo que poñemos en valor o concepto da reciclaxe.

PROXECTO RÍOS 2023/24 (LINGUA ESPAÑOLA): OS RÍOS COMO FONTE DE INSPIRACIÓN LITERARIA

Dende a materia de lingua castelá colaboramos con esta iniciativa facendo un pequeno percorrido pola presencia dos ríos nas distintas épocas da nosa literatura, dende a antigüidade ata textos contemporáneos. Participaron nesta actividade os 78 alumnos de 3ºESO A, B e C, coido que cun alto grado de satisfacción e aproveitamento como se pode ver na diversidade dos traballos realizados.

Comezamos sumerxíndonos nos versos de Jorge Manrique "Nuestras vidas son los ríos que van a dar a la mar, que es el morir", onde se mostra perfectamente tópico literario herdado dos clásicos A vida como navegación. Os símbolos adoitan a ser símbolos de vida, movemento, cambio, dinamismo e de cotío se lles atribúe un carácter melancólico e nostálxico. Representan o fluír do tempo e da existencia, así como a conexión coa terra e a natureza. Foron utilizados sempre como metáforas e escenarios ideais para explorar unha ampla gama temática, dende a identidade nacional, ata o amor e a morte. Percorrimos durante as sesións dedicadas a este proxecto o Río Duero de Gerardo Diego, o Ebro de A. Machado, o Guadalquivir de Alberti e o Tormes de Francisco de Aldana, demostrando como algunhas das plumas máis aplaudidas da nosa literatura atoparon nos ríos a súa fonte de inspiración.

Posteriormente falamos do río Umia e puxemos en común certos aspectos que foron adquiríndose durante a actividade, tamén aproveitamos para visualizar algúns vídeos de recitados, dende poemas máis tradicionais ata algún exemplo de caligramas ou de Slam Poetry para difuminar a idea clásica e estereotipada que adoita a ter o alumnado da poesía.

Exemplo dun caligrama presentado por 3º ESO B

Exemplo dun poema moderno, propio de Slam Poetry (3º ESO B)

Exemplo dun poema de corte popular

PROXECTO NATURÉZATE 2023/24 (EDUCACIÓN FÍSICA):: ACTIVIDADES ARREDOR DO ESPAZO NATURAL UMIA - O GROVE

 

O alumnado de 1º da ESO de PROXECTO COMPETENCIAL traballou o seguinte:

1ª AVALIACIÓN
Realizaron unha maqueta da zona do Complexo natural Ons-Grove utilizando material de refugallo. Nela sinalaron os ríos, praias, illas e demais accidentes xeográficos destacables, así como as principais localidades.

2ª AVALIACIÓN
Investigarón sobre a flora e fauna Complexo natural Ons-Grove e expuseron o aprendido en cartulinas que se colocaron pola zoas comúns do centro. Ademais fixemos unha saída que consintíu en ir camiñando do centro ata a desembocadura do Umia para observar aquilo sobre o que estiveron traballando.

3ª AVALIACIÓN
Os contidos desenvoltos foron as actividades físicas e deportivas no medio natural que se poden facer no Complexo natural Ons-Grove: surf, sendeirismo, bicicleta, escalada...Igualmente realizaron murais que se colgaron polos corredores e demias zoas comúns do instituto. Como actividade complementearía fixemos unha xornada de surf na praia da Lanzada.